In , en 2017 zal volgens de Chinese kalender onder het teken van deze heldere vogel staan, het is tijd om het kostuum in barokstijl te herinneren.

Iacinte Rigo
Portret van Lodewijk XIV

Barok is de helderste, prachtigste en meest elegante stijl, zowel in de kunstgeschiedenis als in de geschiedenis van het kostuum. Nooit eerder en sindsdien is mode zo complex en toch ongelooflijk mooi geweest. Nooit eerder was een herenpak in de barokstijl zo elegant en elegant als dat van een vrouw.

Nicolaas de Largier
Portret van Lodewijk XIV met zijn gezin

De Franse barokstijl (het barokke kostuum was ook een Spaanse mode, vooral in de eerste helft van de 17e eeuw) is een stijl van eeuwig feest. In een pak zijn er plooien en trekjes, cascades van linten, ruches, ruches en strikken. In het Frans is boog galant, vandaar een andere naam voor deze tijd: het galante tijdperk.

Het favoriete metaal van de barokstijl is goud. En in Frankrijk geloofde men in de 17e eeuw dat er niet zoiets bestond als teveel goud. Vergulde lijsten van schilderijen en spiegels, gouden kroonluchters, borduurwerk met gouden draden. En het is het beste om diamanten met goud te dragen. Diamanten werden op kleding genaaid en diamanten werden gebruikt als knopen in herenpakken.

De barokke stijl in Frankrijk wordt geassocieerd met de naam van koning Lodewijk XIV. Lodewijk XIV werd de “Zonnekoning” genoemd, en hij zei zelf tegen zichzelf: “Frankrijk ben ik.” Onder Lodewijk XIV werd Versailles gebouwd – de buitenresidentie van de Franse koning in barokstijl.

Lodewijk bracht bijna al zijn tijd door in Versailles, en met hem zijn hofhouding. Vanaf de tweede helft van de 17e eeuw tot het begin van de 18e eeuw was alle mode in Europa afhankelijk van Versailles. Wat de hovelingen van Lodewijk XIV en hijzelf droegen, werd al snel in heel Europa in de mode.

Charles Lebrun
Kanselier Seguier

Het herenpak was erg elegant. Mannen droegen onderhemden, altijd kant, waarover ze een vest en een justocore droegen. Het vest was altijd 10-15 cm korter dan de bovenkleding – justokora.

Justocor werd aanvankelijk beschouwd als militaire kleding, maar vanaf de tweede helft van de 17e eeuw werd het gedragen door de hofaristocraten van Lodewijk XIV, en daarna.

Charles Lebrun
Ruiterportret van Lodewijk XIV

Justocore is een knielang kledingstuk met een nauwsluitend silhouet dat aan de onderkant breder wordt. Zeker met een brede riem. De justocor was versierd met elegante knopen, waaronder diamanten. De justocor had ook twee zakken aan de voorkant en drie spleten: twee aan de zijkanten en één aan de achterkant.

De inkepingen zijn gemaakt om het rijden te vergemakkelijken. De justocor was ook versierd met borduurwerk. De kanten manchetten van het ondershirt moesten zichtbaar zijn onder de justocor-mouwen.

Portret van Charles Le Brun door kunstenaar Nicolas Largilliere

Bij de justocor, een prototype van de moderne stropdas, werd ook een witte halsdoek gedragen. Er wordt aangenomen dat de Franse aristocraten deze sjaal hebben geleend van huursoldaten uit Kroatië. Kroatië kan dus worden beschouwd als de geboorteplaats van de stropdas.

Portret van Molière door kunstenaar Pierre Mignard
“Van schoenen tot hoeden – strikken, linten, strikken, linten …” – schreef Moliere over de mode van Franse aristocraten uit de 17e eeuw

Er was ook een versie van de justocore, die alleen door leden van de koninklijke familie kon worden gedragen. Dit werd vastgelegd in een decreet van Lodewijk XIV, aangenomen in de jaren zestig van de zeventiende eeuw. Zo’n justocor werd een ‘justocor by privilege’ genoemd. Het zag er zo uit: blauw op een rode voering, geborduurd met goud en zilver.

Zelfportret van de kunstenaar Pierre Mignard
(in een kamerjas)

Met justocore droegen mannen, op Franse barokke wijze, een strakke, korte knielange broek, culottes genaamd, en lange witte zijden kousen, evenals schoenen, vaak versierd met een strik.

Portret van Colbert, minister van Financiën van de koning van Frankrijk

Een verplicht onderdeel van het herenkostuum uit de 17e eeuw was een pruik. In die tijd droegen mannen lange gepoederde (grijsgekleurde) pruiken met grote krullen.

Volgens de legende werd Lodewijk XIV, of zijn vader Lodewijk XIII, vroeg grijs, en zo verscheen de mode voor witte, alsof ‘grijze’ pruiken. Er was in die tijd een grap onder de stadsmensen dat aristocraten nu niet alleen intern meel consumeerden, maar het ook op hun hoofd strooiden.

Lodewijk XIV, zijn broer en Colbert komen op bezoek
Tapijtfabriek

Ook make-up was in de 17e eeuw geen onbekende voor mannen. Aristocraten maakten, ongeacht hun geslacht, hun gezichten wit en felgekleurde hun wangen.

Portret van mevrouw de Montespan
atelier van de kunstenaar Pierre Mignard

Het Franse barokke dameskostuum was opgevouwen en elegant, net als dat van de heren. Vrouwen droegen formele jurken met volle, ingelijste rokken. Bovendien bestond de onderkant van de jurken uit de tweede helft van de 17e eeuw uit drie rokken.

De laagste rok werd het ‘geheim’ genoemd. De middelste rok van de jurk heette fripon, wat ‘minx’ betekende. Zo’n rok werd meestal gemaakt van lichtere stoffen, bijvoorbeeld taft of moiré. Het onderste deel van de middelste friponrok was zichtbaar van onder de bovenste rok en was daarom versierd met rijen kant, franjes, kwastjes, ruches en ruches.

Portret van mevrouw de Montespan
minnares van koning Lodewijk XIV van Frankrijk

De overrok werd bescheiden genoemd, wat ‘bescheiden’ betekende. Het werd genaaid van zware en effen stoffen. Bijvoorbeeld satijn, brokaat, fluweel. Trouwens, de kleuren van zowel dames- als herenpakken in de barokstijl waren meestal donker en rijk. Vooral donkerrood en donkerblauw waren populaire kleuren.

De overrok van de bescheiden man was opengespleten en aan de zijkanten verhoogd, waardoor een fripon-middenrok en zijn eigen voering zichtbaar werden. Tegelijkertijd werd het met kralen of elegante veters aan het lijfje van de jurk bevestigd.

Madame de Montespan en haar kinderen

Het lijfje van de jurk was versierd met rijen kant of strikken. De mouwen waren ellebooglengte en versierd met kanten franjes. In Frankrijk was er in de 17e eeuw een mode voor diepe halslijnen. De mode voor bijna onfatsoenlijke halslijnen, ze waren zo diep, werd geïntroduceerd door een van de favorieten van koning Lodewijk XIV, Madame de Montespan.

Mevrouw de Montespan

De mode in dameskleding werd meestal bepaald door de favorieten van de koning. En in de laatste jaren van het leven van Lodewijk XIV, toen de vrome markiezin de Maintenon zijn favoriet werd, behoorde de mode voor jurken met open hals tot het verleden. Ook uitgebreide versieringen verdwijnen. De jurken van de hofdames uit de laatste jaren van de regering van Lodewijk XIV werden over het algemeen bescheidener en minder elegant.

Koningin Maria Theresa van Oostenrijk – echtgenote van Lodewijk XIV

Ook een verplicht onderdeel van dameskostuums in de 17e eeuw was een korset. Het doel van het korset, gemaakt van balein, was om de taille van een vrouw zo smal mogelijk te maken.

Het korset werd soms zo strak aangetrokken dat het moeilijk was om in de benauwde kamer te ademen en vrouwen vielen vaak flauw. Daarom droegen dames uit de 17e eeuw altijd geurzouten bij zich. Het gebruik van een korset in de damesgarderobe had ook een negatieve invloed op de gezondheid van vrouwen in die tijd, omdat door langdurig dragen van het korset vervormingen van inwendige organen optraden.

Links – Hortense Mancini, hertogin van Mazarin
Zuster van Maria Mancini

Rechts staat Maria Mancini. kopie van een portret van Jacob Foote
Een van de vijf dochters van kardinaal Mazarin
en de eerste liefde van koning Lodewijk XIV

meestal waren ze hoog. Het ‘fontange’-kapsel, genoemd naar een andere favoriet van Lodewijk XIV, Angelique de Fontange, komt bijvoorbeeld in de mode. Dit kapsel bestond uit een reeks opgestoken haar, linten en kant, gelegd op een hoog draadframe.

Portret van Angelique de Fontanges door de kunstenaar Henri Pigaillem

Catharina Charlotte de Grammont,
Prinses van Monaco, hertogin van Valantinois

Aan de linkerkant staat mademoiselle de Roquelor,
portret van kunstenaar Pierre Mignard

Aan de rechterkant is Anne-Henrietta Gonzaga van Beieren, prinses van Condé

Naast het feit dat vrouwen uit de 17e eeuw hun gezicht wit en rood hadden gemaakt, droegen ze ook vliegen: kunstmatige moedervlekken gemaakt van zwarte zijde. Vliegen konden boven de bovenlip, in de ooghoek, op het voorhoofd, in de nek en op de borst worden bevestigd.

Portret van de markies de Maintenon
laatste favoriet van Lodewijk XIV

Françoise d’Aubigné
Markiezin de Maintenon
Na de dood van zijn vrouw Maria Theresa van Oostenrijk,
Lodewijk XIV trouwt in het geheim met de markiezin de Maintenon

De stoffen van barokke jurken waren noodzakelijkerwijs versierd met ornamenten en ontwerpen – granaatappelfruit, decoratieve bloemen, krullen, druiventrossen. Het traliewerkpatroon was erg populair: een ruitvormig gaas met rozetten.

Portret van de markies de Maintenon
Voordat hij de favoriet van de koning werd, en daarna zijn vrouw,
Marquise de Maintenon was de oppas van de kinderen van Lodewijk XIV
en zijn meest invloedrijke favoriet Madame de Montespan

Maar niet alleen formele jurken werden gedragen door dames uit de 17e eeuw. Er is ook een mode voor huiskleding. Het was bijvoorbeeld tijdens de barokstijl dat een dergelijk element van het dameskostuum verscheen als de desabillier – een eenvoudige huisjurk gemaakt van lichte stof. Dames uit de 17e eeuw konden het zich goed veroorloven om ’s ochtends gasten te ontvangen in hun eigen boudoir, gekleed in een disabille of transparante peignoir en dunne zijden kousen.

Moderne ontwerpers vergeten barokmode niet. Zo zijn er altijd veel barokmotieven terug te vinden in de collecties van het merk Dolce & Gabbana. De collectie van het seizoen was geen uitzondering. Veel decor, zwart-witcombinaties, rijke heldere kleuren. Alles wat de moeite waard is om te dragen in het jaar van de haan.